Kerrieplant

Met de hoge temperaturen van november en december zijn veel planten een tweede bloei begonnen. Zo ook dit kleine struikje, de Kerrieplant (Helichrysum stoechas). Het vertoont een paar gele bloemhoofdjes. De rest van de plant is grijsachtig want stengels en bladen zijn bedekt met korte zijdeachtige haren.

Het is een mediterraan gewasje en het houdt van veel zon en droogte, dus in de Dordogne groeit het alleen op warme zuidhellingen op kalkgrond.

De verdroogde bloemhoofdjes van de zomer zijn nog zichtbaar. Bij het wrijven van een bloem tussen de handen komt een keukenlucht vrij. Ja, de Kerrieplant ruikt naar kerrie.

Gaat een nachtvorstje de late bloei stoppen?

Koningskaars

Een soort kool, met die grote rommelige bladeren?

Nee, het is de winterrozet van een Toorts, de Koningskaars (Verbascum thapsus). De bladeren zijn trouwens volstrekt oneetbaar, ze zijn bedekt met haren.

Een uitvergroting van twee vierkante centimeter bladoppervlak. De bollen zijn dauwdruppels, en te zien zijn ook de fijne bladnerven en stervormig vertakte haren.

Een rozet op de grond. Deze morgen waren de bladen bedekt met rijp en bevroren dauw; misschien helpen de sterharen de plant zich te beschermen tegen vorst.

En dit komt er tevoorschijn uit de rozet als het zomer wordt. De bloeistengel van de koningskaars kan meer dan een meter hoog worden.

Er komen veel gele bloemen aan. De plant bloeit niet ordelijk van beneden naar boven of omgekeerd, maar begint ergens midden op de bloeistengel, of soms op meer plaatsen tegelijk.

Kalenders 2016

Wilde planten uit de Périgord bij u thuis...

 

Ook een perfect cadeau!

 

Margriet

Eindelijk begint het een beetje koud te worden maar de Margrieten (Leucanthemum vulgare) zijn er niet erg blij mee. De zachte novembermaand heeft ze aangezet tot het maken van bloemen alsof het voorjaar is.

Ziehier het resultaat van één nachtvorstje.

Scherpe fijnstraal

Er zijn nog steeds veel bloemen. In het zachte licht van een zonnige herfstdag laten ze zich op hun mooist zien.

Hier maakt de Scherpe fijnstraal (Erigeron acer) een vlek van zachte kleuren in een stukje verwaarloosd grasland.

Het grootste deel van de plant is in tonen van rose, rood en lila, alleen de buisbloemen in het centrum van het bloemhoofdje zijn gelig.

Smalle raai

Naast de Franse ogentroost groeit een paarse bloem.

Er zijn er zelfs heel veel, en ze vallen op. Smalle raai (Galeopsis angustifolia) is ook een akkerplant.

Hij bloeit na de oogst tussen de afgeknipte halmen, en de bloei kan duren tot het gaat vriezen. Tenminste, als de boer niet ploegt voor die tijd.

Van dichtbij gezien is het een mooi klein bloempje.

Franse ogentroost

Om de Franse ogentroost (Odontites jaubertianus) te vinden heb je wel wat geluk nodig. De bloei duurt maar kort, een paar weken eind september, en is nou niet direct opvallend. En als hij niet bloeit is hij niet te onderscheiden van de andere Ogentroosten.

De soort is endemisch voor Frankrijk, dat wil zeggen dat hij alleen hier groeit. Men dacht dat hij nagenoeg verdwenen was uit het departement Dordogne. Maar nee, aan de rand van een afgeoogst korenveld groeit hij massaal. Hier een tiental planten, een beetje verstopt in de omringende vegetatie.

.

De plant lijkt sprekend op de Gele ogentroost, de zelfde roodaangelopen stengels met stijve tegenoverstaande takken. Misschien is de Franse ogentroost wat gedrongener. Er zijn planten met lichtgele tot zalmrose bloemen, en planten met donkerder geel met oranje bloemen. Dat is normaal. De Franse ogentroost komt in twee varianten.

Waarschijnlijk omdat hij voortkomt uit voorouders van verschillende kleur, de Gele ogentroost en de Rode ogentroost. Hij is een allopolyploïde, dat wil zeggen dat indertijd, gedurende de hybridizering tusse de twee voorouder-soorten, de nieuwe soort alle chromosomen van zijn voorouders heeft behouden of zelfs verdubbeld. Men denkt dat hij beide kleuren kan vertonen, en dat elke plant 'kiest' naar gelang de omstandigheden.

 

De bloemen zijn wat meer gesloten en wat hariger dan bij andere Ogentroosten.

Aarddistel

Aan het eind van de zomer bloeit hier en daar een leuk disteltje tusse het lage gras. De bladeren zijn net zo stekelig als bij grotere soorten! De Aarddistel (Cirsium acaule) groeit plat op de grond in kalkgrasland.

De bloem heeft geen stengel.

Of beter, bijna geen stengel.

Naast de bloem wat vruchtpluis.




Het is voorzien van zaden, en lijkt een soort lichtgevend dons in het avondlicht.

Egeria

Het water van de Dordogne is in temperatuur gestegen in deze warme zomer. Dat heeft het mogelijk gemaakt dat sommige waterplanten explosief groeiden. Hier, net boven een stuwdam, is het water kalm en twee verschillende soorten kronkelen door het water.

De dikke kronkels zijn de spruiten van Egeria (Egeria densa) en de dunne kronkels zijn de vertakkingen van de Verspreidbladige waterpest (Lagarosiphon major). Allebei zijn ze afkomstig uit warmere streken, de eerste uit Zuid-Amerika en de tweede uit Zuid-Afrika. Misschien zijn ze ontsnapt uit een aquarium, misschien meegelift met een boot. Wel, nu zijn ze hier en ze doen het goed. Misschien zijn ze zelfs als invasief te beschouwen.

De scheuten van de Egeria zijn bijna elegant te noemen in het wat troebele water.

En ja, er zijn ook bloemen. Ze drijven aan lange dunne stelen op het wateroppervlak. In Frankrijk maakt de Egeria alleen mannelijke bloemen, hij plant zich vegetatief voort. Spruiten laten los van de moederplant en verplaatsen zich op de stroom of met eenden en zwanen.

Wollige saffloer

Een muur van distels in deze stenige akker. De boer heeft alle hoop opgegeven nog iets te kunnen oogsten dit jaar; de mais die hij heeft gezaaid is nauwelijks ontkiemd. Het was te droog en te heet. En aan onkruidbestrijding heeft hij zo te zien ook niet gedaan.

Des te beter voor de Wollige saffloer (Carthamus lanatus). Men vindt hem niet vaak in dergelijke hoeveelheden, in feite vindt men hem bijna nooit, hij is erg zeldzaam geworden. De distels lijken bijna dood maar dat is maar schijn. Ze passen zich aan de droogte aan, alleen het bovenste deel van de planten is nog groen.

Niettemin, in een andere akker waar het graan afgeoogst is, groeien ook een paar exemplaren. Hier zijn nog wat gele bloemen te zien. De Wollige saffloer is veeleer stekelig, de bladeren en schutbladeren zijn hard en voorzien van scherpe punten, er is niets wolligs en zachts aan.

De zaden zijn tamelijk groot en voorzien van een kroon van schubben.

Er zijn er heel veel in dit stenige veld. Worden het nieuwe planten volgend voorjaar of eten de muizen alles op?

'Tandzaad-warkruid'

Warkruiden zijn parasitaire planten. Ze hebben geen wortels en geen bladeren en kronkelen met dunne stengels om hun gastheer heen. Met  kleine zuigmondjes 'drinken' ze het sap van deze.

Het 'Tandzaad-warkruid' (Cuscuta scandens) wordt beschouwd als een invasieve soort, net zoals overigens zijn gastheer op deze foto, de Japanse duizendknoop (Reynoutria japonica).Hij is nog zeldzaam in de Perigord, maar is zich aan het uitbreiden. Hier en daar groeit hij aan de oevers van de Dordogne, en de rivier dient hem als vervoermiddel.

Veel kleine witte bloempjes gaan veel ronde zaden geven.

Vertakte graslelie

Een witte wolk onder de dennen...

Duizenden kleine witte bloemetjes ontplooien zich. De Vertakte graslelie (Anthericum ramosum) is in bloei. Niet dat de bloei altijd zo massaal is, soms groeien er maar een paar exemplaren bij elkaar.

Het is een bolgewasje, met fijne takken en smalle blaadjes en subtiele bloemetjes.

Ja het is bijna een lelie. Net zoals de lelie, en overigens veel andere bolgewassen, heeft de bloem zes bloemdekbladeren en parallelnervig blad.

'Afgeknotte brunel'

Er bloeit niet veel in kastanjebossen maar soms stuit  je op een bloem. Hier, temidden van piepjonge kastanjeboompjes, een brunel. Hij heeft geen Nederlandse naam, laten we hem 'Afgeknotte brunel' (Prunella hastifolia) noemen.

Het is niet makkelijk te zien maar hij heeft afgeknotte bladeren.

De grote blauwe bloemen houden wel van wat zonlicht. Deze groeit op een open plek in het bos.

Breedbladige wespenorchis

Daar loop je zomaar aan voorbij zonder hem te zien. En het is toch een grote plant, soms wel 80 cm hoog. De Breedbladige wespenorchis (Epipactis helleborine) gaat op in zijn omgeving, hij groeit in de schaduw van bomen en heeft bescheiden kleuren.

Maar wat is hij mooi, van dichtbij bekeken!

Elk exemplaar is anders, al zijn de bloemen altijd in tinten van groen, rozerood en purper met een beetje geel.

Hij bloeit van half juni tot eind juli. Dit jaar zal de bloei wel niet lang duren, het is te heet en te droog.

Bergandoorn

In de laatste zonnestralen, op een grazige helling.

De Bergandoorn (Stachys recta) groeit in graslanden en akkers op kalkgrond. Hij behoort tot de Lipbloemenfamilie, en heeft, net zoals de meeste andere lipbloemigen, een vierkante stengel en tegenoverstaande bladeren.

Van dichtbij is goed te zien hoe de bloem in elkaar zit. Een patroon van donkerrode streepjes en stippels op de crème onderlip leidt bezoekende insecten naar de nectar. De vier meeldraden wijken uiteen als wijd uitgespreide armen, klaar om insecten te ontvangen.

Berggamander

Op een stenige en droge helling groeit een piepklein struikje.

De takken van de Berggamander (Teucrium montanum) lijken wel tegen de grond geplakt.

In juni bloeit hij met toefjes crèmekleurige bloemen. Zoals bij alle gamanders heeft de bloem alleen een onderlip, geen bovenlip. De meeldraden steken gewoon boven de bloembuis uit.

Een drama

Bij de meeste bloemen is het stuifmeel een soort fijn stof. Als een insect een bloem bezoekt wordt hij bedekt met stuifmeel en draagt het in zijn beharing naar een volgende bloem die aldus bestoven wordt.


Bij orchideeën bevinden zich in elke bloem twee polliniën in de vorm van een kleine knots. Aan de ene kant van de knots zit het stuifmeel, de ander kant is bedekt met lijm. Als een insect de bloem bezoekt, laat het pollinium los en plakt vast aan de kop van het insect. Precies op de juiste plek. Het beest vervolgt zijn weg met een paar rare uitsteeksel op de kop. Als hij nectar gaat halen bij een volgende bloem raakt het stuifmeel op het knotsje precies de stempel van deze en de bevruchting vindt plaats. Als alles gaat zoals het hoort.




Zie hier een kleine vlinder, een Westelijke parelmoervlinder (Mellicta parthenoides) zittend op Hondskruid (Orchis pyramidalis) in zacht avondlicht. Mooi, nietwaar?

Maar hij beweegt helemaal niet! Slaapt hij? Nee, hij is uitgeput, misschien uitgehongerd temidden van bloemen vol nectar.

Na een tijdje begint hij te bewegen en probeert zijn roltong in een bloem te stoppen. De nectar bevindt zich diep in een lange nauwe spoor. Het lukt niet, de roltong is bedekt met obstakels en kan er niet in. Polliniën van een orchidee zijn eraan vastgeplakt en verhinderen dat de roltong door een nauwe opening kan. Op de foto's zijn de polliniën te zien als kleine geel en paarse dingetjes.

Hij probeert de polliniën uit de weg te ruimen, wrijft zijn poot langs de roltong. Tevergeefs, de lijm is te sterk.

Nog een poging. Nee, het lukt niet.

Hij kan niet meer. Hij kan zelfs zijn roltong niet meer fatsoenlijk oprollen. Gaat hij overleven? Nee, als de lijm niet loslaat gaat hij dood van honger en dorst en uitputting.


Helpen met een fijne pincet, dat gaat niet, hij is te klein en te kwetsbaar. En met een wilde vlinder kan je niet naar de dierenarts gaan. Nee, onmogelijk.